چالش های طبقه اول ساختمان شیشه ای/ نگاهی گذرا به طرح تحول معاونت سیاسی صدا و سیما

جمهوریت – عاطفه تلقانی: سخن از طرح تحول در سازمان صدا و سیما تا آخرین نفس هایِ مهرماه سال ۱۴۰۰ آنقدر به میان آمده و اجرا نشده بود که به یک عنوان تزئینی می مانست. بیست و دوم مهرماه موتورهای جستجوگر اینترنتی به محض از رونق افتادن بازار گمانه زنی ها در خصوص سکانداری معاونت سیاسی صدا و سیما همزمان با نقش بستنِ نام علی رضا خدابخشی در جایگاه معاون سیاسی برای آشنایی با عملکرد وی فعال شدند.

کسی که نه فقط وظیفه اطلاع رسانی، آگاهی بخشی و تنویر افکار عمومی در خصوص وقایع، بالا بردن سطح معلومات و دانش مردم درباره مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و هنریِ جامعه و خنثی سازی عملیات روانی رسانه های معاند و دشمنان نظام جمهوری اسلامی ایران به وی تفویض شده بود، بلکه «اصلاح نظام اداری» با هدف کارآیی و اثربخشی رسانه ملی، متعهد به آرمان های انقلاب و متکی بر اعتماد مردم و چابک سازی و کوچک سازی مجموعه تحت امرش از برجسته ترین ماموریت هایی بود که «پیمان جبلی رئیس جدید سازمان صدا و سیما» به وی محول کرد. اما فضای مجازی، اطلاعات درخورِ توجهی از سوابق معاون سیاسی متولد ۱۳۵۵ به نمایش نگذاشت.

خبر آمد علی رضا خدابخشی همان شخصی است که طی سال های ۳-۱۳۸۲ با بازنگری در دستورِکارِ «اداره تامینِ خبر رادیو» و تبدیل آن به پنج « تحریریه تخصصی» بدون هرگونه تحمیلِ بارِ مالی و جذب نیروهای جدید، «تحول» در تولیدات خبر رادیو را رقم زد و راه اندازی تحریریه پیک بامدادی (برنامه صبحگاهی ضمیمه تحلیلی انتقادی اخبار هشتِ صبحِ رادیو ایران) که بنابر نظرسنجی ها با اقبال مخاطبان این شبکه رادیویی همراه بوده است، از جمله سوابق او در سال های حضورش در «اداره کل پخش اخبار صدای معاونت سیاسی» است. اما کمرنگ ترین جوهرها از قوی ترین حافظه ها ماندگارترند و از آنجا که در لا به لای شنیده ها اثری از جزئیات وجود نداشت، کلی گویی های راوی برای شنوندگان ملموس نبود.

«اقناعِ کارکنانِ با سابقه و صاحب سبک» به علت جزیره ای بودن و پراکندگی زیرمجموعه های معاونت سیاسی و ناقص بودنِ بانکِ اطلاعاتیِ کارکنان درباره عملکرد و توانمندیِ معاون منتخبِ پیمان جبلی (که در معاونت های سیاسی و برون مرزی سازمان صدا و سیما استخوان خرد کرده و انتصابش از میان نخبگان بدنه سازمان صورت گرفته بود) با توجه به یک دهه غیبتِ علی رضا خدابخشی از «جام جم» مغفول ماند. ضمن این که «جلسه تودیع و معارفه» معاون سابق و معاون جدید معاونت سیاسی هم برگزار نشد.

با این که «چابک سازی و کوچک سازی» از ارکان نقشه راه علی رضا خدابخشی دانش آموخته «کارشناسیِ ارشدِ اقتصاد» در اصلاح نظام اداری بود و عزل و نصب های پست های کلیدیِ معاونتِ سیاسی (تغییر مدیرانِ خبرگزاری صدا و سیما و شبکه خبر) بنابر شرایط و در پی انتشارِ پیامِ صوتیِ رئیس شبکه خبر در فضای مجازی با موضوع مخالفت جدی اش با «اجرای طرح تحول به روشِ خدابخشی» صورت گرفت اما شواهد نشان می دهد «اصلاحِ نظامِ اداری» که سخت ممکن، همراه با تبعات جبران ناپذیر می نمایاند، بر خطرِ ریسک آن برای رئیس صدا و سیما و معاونش اولویت داشته است.

معاون سیاسی جدید با کنار گذاشتن توجه به «فشارِ تعارضِ فرهنگیِ کارکنانِ معاونتِ سیاسی» ناشی از چابک سازی و کوچک سازی، نوک پیکانِ «آرمان خواهی» رده مدیرانِ ارشدِ سابق سازمان صدا و سیما را در جهت «آرمان زیستی» با تمرکز بر «بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد» سوق داد.

«برداشتن دیوارهای طبقه اول ساختمان شیشه ای» مهم ترین اقدام معاون سیاسی در طرح تحول ۱۴۰۰ بود. اقدامی که نمادِ اجرایِ سیاستِ درهایِ باز و برداشتنِ حصارِ امنیتِ رفاهی، مختص مدیران به شمار می رفت و دستیابی به انسجام فکری و انسجام عملی میانِ بخش هایِ مختلف این معاونت در «میان مدت» و برقراری «نظم مبتنی بر سازمان» را به جای «نظم قائم به فرد» وعده می داد.

به محضِ پایان «عملیاتِ برداشتنِ دیوارها»، فرایند ادغام واحدهای موازی در معاونت سیاسی صدا و سیما کلید خورد و تا اواسط زمستان سال ۱۴۰۰ حدود چهار ماه پس از انتصاب معاون جدید، خبرنگاران، دبیران، پژوهش گران، تدوین گران، گرافیست ها و مسئولان دفاتر مدیران اخبار داخلی و خارجی در خبرگزاری صدا و سیما، باشگاه خبرنگاران جوان، شبکه خبر و دفتر معاون سیاسی به جز گروه فنی و امور مالی و اداری (در طبقه سوم ساختمان شیشه ای) و عوامل اتاق فرمان و واحد تصویربرداران (در همکف) به «طبقه اول ساختمان شیشه ای» منتقل شدند. سپس تحریریه مرکزی «جرس» با هدف «جریان سازی، رصد و سیاست گذاری» ایجاد شد و جمع کثیری از دبیران ۵۰ تحریریه در مجموعه های پخش اخبار و شبکه خبر که سالیان سال به صورت «موازی» به «دروازه بانی، تنظیم و تدوین اخبار» از منابع خبری «مشترک» می پرداختند و «واسطه میان خبرنگاران و مخاطبان» بودند، ملزم شدند به جمع تحریریه های تولید خبر در طبقه اول بپیوندند و شیفت های کاری از ۴ شیفت ۶ ساعته در شبانه روز به سه شیفت ۸ ساعته با افزایش ساعت کارِ موظف به ۱۳۸ ساعت البته با امتیاز به همه کارکنان برای دسترسی به ترابری و تسهیل در تردد ایشان تغییر کرد.

حتی در بهترین شرایط هم دگردیسی دردناک است اما «اغلبِ کارکنانِ معاونت سیاسی» با وجود مرارت های ناشی از ادغام واحدهای موازی و فشارهایِ روانیِ متاثر از گُنگ بودنِ اثراتِ طرحِ تحول بر پرداخت کارانه (روش جبران خدمت به شکل پاداش) و تغییرِ عادت مالوف در محیط کار و اثرات آن حتی بر سبک زندگی شخصی، سریع تر از آنچه پیش بینی می شد، اجتماع و شرایط جدید کار را پذیرفتند و سهم خود را در تحقق «اصلاح نظام اداری» ادا کردند. هرچند درخصوص مبالغ دریافتیِ کارانه و یکسان نبودن ساعتِ کارِ موظف در معاونتِ سیاسی در مقایسه با کارکنان معاونتِ سیما همچنان نقدهایی باقی مانده است.

علی رضا خدابخشی که مبانی اقتصاد را در طول تحصیلات دانشگاهی آموخته و طی سال های غیبتش از معاونت سیاسی، دنیای «کسب و کار خصوصی» را تجربه کرده بود در گام بعدی اقداماتش با حذف لوگوهای شبکه خبر، باشگاه خبرنگاران جوان و اخبار رادیو دستور داد «پوشش خبری» مراسم و نشست های خبری مختلفِ وزارت خانه ها، سازمان ها، نهادها و بخش های غیردولتی فقط توسط یک گروه حداکثر ۴ نفری با لوگوی خبرگزاری صدا و سیما «IRIB NEWS AGENCY» انجام شود، به این ترتیب گروه های دیگر موظف به تهیه و تولید گزارش های تحقیقی شدند اما این ابتدای راه بود.

مجریِ طرحِ تحولِ معاونتِ سیاسی در گام بعدی، علاوه بر ایجاد «۴۵ میز تخصصی»، صدور مجوزِ تهیه و تولید گزارش های تلویزیونی را به ارائه «اسناد بالادستی» به صورت مکتوب در طرح نامه های ویژه خبرگزاری منوط کرد. به عبارتی در خبرگزاری صدا و سیما «انتخاب سوژه ها» از میان «قوانین و دستورالعمل هایِ قانونیِ لازم الاجرایِ اجرا نشده» دستور العمل شد.

البته تولید گزارش های رادیو تلویزیونی سندمحور بر اساس قوانین و دستورالعمل هایِ قانونیِ رها شده «خلق الساعه» نبود. بررسی سابقه حرفه ایِ نامبرده، نشان می دهد که وی تهیه و تولید اخبار و گزارش های سند محور مبتنی بر «بند ج اصل ۴۴ قانون اساسی» را که در تیرماه سال ۱۳۸۵ ابلاغ شد، در دهه ۹۰ روزگاری که در روزنامه همشهری فعالیت داشته مشق کرده است و با استقرار بر مسندِ معاونت سیاسی صدا و سیما، آن از متن به تصویر آورده و در مقیاسی بزرگتر و با ابزار و تجهیزاتی متفاوت تکرار می کند.

در آستانه آغاز سومین سالِ انتصاب علی رضا خدابخشی ناخدای دریای طوفانی تحول در معاونت سیاسی صدا و سیما که با وجود فشارهای برون سازمانی و درون سازمانی تاکنون «شجاعت» تامل برانگیزی را در مسیر «آرمان زیستی» از خود نشان داده است، به طوری که رئیس جمهور رئیسی و سایر مسئولان نظام، جملگی گزارش های رادیو تلویزیونیِ مبتنی بر اسناد بالادستی و پی گیری های بدون وقفه گروه های تخصصی معاونت سیاسی صدا و سیما را موتور محرکی در پاسخگویی به مردم و به سرانجام رساندن طرح های بر زمین مانده از دولت های گذشته در ۲ سالِ اخیر اعلام کرده اند، انتظار می رود همان گونه که وی در مناظره با رئیس اسبق صدا و سیما عزت الله ضرغامی (در سال ۱۳۸۵) نسبت به طرحِ شفاف و صریحِ نظرات و مواجهه با آن تاکید داشت و فقدان «سیاستِ واحد» در «حاکمیتِ گفتمانِ رهبری در کشور» را مهم ترین ضعف در صدا و سیما معرفی کرده بود با تفکیک میان «تحقق امید» از «جلوه امید»، شایسته سالاری را که مقدمه «عدالت گستری» است، سرلوحه انتخاب هایش قرار دهد و با توجه به این اصل که «در زمان محدود، نمی توان نامحدود بود» با حذر کردن از به کارگیری کارشناس نماهای چند مسئولیتی و گریز ناپذیر بودنِ رعایتِ استانداردها در قاب تصویر با استفاده از نیروهایِ متخصصِ متعهد به اخلاقِ حرفه ای به رغم بروزِ مشکلات ناشی از فنی سالاری، مراقب باشد شهدِ شیرین موفقیت در «طرح تحول» و امیدهایِ واقعیِ معطوف به اثرات آن در سال های نه چندان دور، قربانیِ کوشش و خطا در «فرایند تحول» نشود.

+ نوشته شده در چهارشنبه بیست و نهم شهریور ۱۴۰۲ ساعت 12:31 توسط عاطفه تلقانی